Kategori: Genel

Kompleks [complex], genellikle erken çocuklukta ortaya çıkan, bilinçdışı, organize olmuş düşünceler, imgeler ve çağrışımlar grubudur. Bu yapılar, yoğun duygusal yük taşır ve bilinçli tutum ve davranışları yapılandırıcı bir etki altına alır. Kompleks kavramı, psikanalizde (Oidipus kompleksi [oedipus complex] ve kastrasyon kompleksi [castration complex] ifadeleri hariç) çok kesin ya da sürekli bir kullanım alanına sahip olmamasına…

Tamamını oku

symptom – belirti / semptom 1. normal işlevsellikten sapan, olağandışı durum; bir bozukluk ya da hastalığa işaret eden olay ya da durum değişikliği. Örnek: Varsanı, şizofreninin (pozitif belirtili tip) belirtileri arasındadır. 2. psikoanalitik kuramda, bastırılmış dürtü, duygu veya anıların, bunlara karşı kullanılan bilinçdışı savunma mekanizmaları aracılığıyla, simgesel olarak ifade edilen psikopatoloji belirtilerine dönüşmesi. Karakaş, S. (2017). Prof. Dr.…

Tamamını oku

Anksiyete [anxiety], insanlara özgü evrensel bir duygudur ve tehlike beklentisi ile kaygılı bir öngörünün hoş olmayan yaşantısıyla karakterizedir. Anksiyete, çoğu zaman kalp ve solunum hızında artış, terleme, titreme, baş dönmesi, kas gerginliği ve gastrointestinal rahatsızlık gibi fizyolojik belirtilerle birlikte görülür. Tam bir çaresizlik, dehşet ve felaket duygularıyla birlikte çok sayıda ve şiddetli fizyolojik anksiyete belirtileriyle…

Tamamını oku

Ambivalans [ambivalence: ambivalens, ikircik, ikircikli] bir kişi, nesne ya da duruma yönelik olarak zıt duygu, tutum ya da eğilimlerin eşzamanlı olarak varlığı anlamına gelir. Psikanaliz bağlamında ambivalans kavramı, daha çok aynı nesneye yönelik hem sevgi hem de nefret hislerinin birlikte bulunmasını tanımlamak için kullanılmıştır. Ancak bu kavram, aynı zamanda bağımlılık ve bağımsızlık ya da egemen…

Tamamını oku

Eyleme dökme [acting out], bilinçdışı aktarım fantezilerinin ya da bu fantezilere karşı geliştirilen savunmaların dış gerçeklikte, özellikle analitik ikilinin [analytic frame] kişilerarası bağlamında dramatize edilmesi ya da simgesel olarak gerçekleştirilmesi eğilimidir. Eyleme dökme, aktarımın kendisi gibi, genellikle bir direnç işlevi görür; çünkü eyleme dökülen bilinçdışı arzular ve korkular, kendilik üzerine düşünmeyi, serbest çağrışımı ya da…

Tamamını oku

Abreaksiyon [boşalım – abreaction] ve katarsis [arınma – catharsis], Breuer tarafından ortaya atılmış ve Freud ile Breuer’in, psikanaliz öncesi dönemde histerik hastaları tedavi ederken kullandıkları terimlerdir. Bu terimler, travmatik bir anıya eşlik eden duygulanımın konuşma yoluyla boşaltılması sürecini tanımlamak için kullanılmıştır. Her ne kadar bu terimlerin önemi daha çok tarihsel bağlamda değerlendirilse de, duygulanımla yüklü…

Tamamını oku

Psikanalizde en sık kullanılan biçimiyle gerçeklik [reality], insan iradesinden bağımsız olarak insan zihninin dışında var olan her şeyi ya da nesnel olarak algılanan ya da topluca “gerçekten orada” olduğu konusunda uzlaşılan şeyi ifade eder. Gerçeklik, genellikle fantezi, illüzyon, halüsinasyon, yansıtma, arzulu düşünme, rüyalar gibi olgularla karşıtlık içinde ele alınır. Bu anlamda gerçeklik, Freud’un psişik gerçeklik…

Tamamını oku

Gözlemleyen ego [Observing ego], bilinçli zihinsel işleyişin, kendi üzerine düşünme/iç konuşma/özdüşünüm/derinlikli düşünme/tefekkür/düşünüm [self-reflection] kapasitesini sağlayan yönüdür. Gözlemleyen ego işlevi, öğrenme ve ahlaki işlevsellik gibi günlük psikolojik işlevlerin birçoğu için gereklidir; çünkü bu işlevler, kendini izleme/öz-izlem [self-monitoring] ve kendini değerlendirme/öz-değerlendirme [self-evaluation] süreçlerine dayanır. Aynı zamanda, bir psikanalitik tedaviye hastanın etkin katılımı için de zorunludur; çünkü bu…

Tamamını oku

Kavramsal açıdan netlikten yoksun olan narsisizm [narcissism] terimi, ortak noktası ya da odak noktası kendilik [self] ile ilişki olan çok çeşitli düşünceleri kapsar. Günlük dilde narsisizm, sıklıkla benmerkezcilik, kibir, mükemmeliyetçilik, gösteriş düşkünlüğü, büyüklük taslama, ayrıcalık beklentisi ve başkalarını sömürme gibi özellikler için aşağılayıcı bir etiket olarak kullanılır. Çağdaş psikanalizde ise narsisizm en sık şu anlamlarda…

Tamamını oku