Kategori: Genel
-
Patojenik İnançları Değerlendirme (10. Bölüm)
Psikanalizin temel meselelerinin dürtüler ve duygular olduğu yönündeki yaygın kanaate rağmen, analitik kuram deneyimin bilişsel boyutuna -özellikle bilinçdışı düzeydeki- her zaman dikkatle eğilmiştir. Düşünme biçimimiz bireysel karakterin ve psikopatolojinin psikanalitik olarak anlaşılmasında merkezi bir rol oynamasaydı, analitik teknik bu denli yoğun bir şekilde yorumlamaya -yani bilinçdışı fikirleri bilinç düzeyine getirmeye- dayanmazdı. Freud’un özgün modeli (örneğin,…
-
Bilinçdışı Nedir?
Bilinçdışı [unconscious], bireyin farkında olmadığı ancak yine de bilinçli yaşantı üzerinde aktif bir etkisi bulunan zihinsel içerik ya da süreçlerdir [mental contents or pro cesses]. Psikanalizde bilinçdışı, zihnin, içerikleri bastırma [repression] sonucunda farkındalığa erişimden yoksun bırakıldığı varsayımsal bir bölgesini ifade eder ve bu bölge kendine özgü işleyiş biçimlerine göre işler. Psikanaliz, en çok, özellikle bu…
-
Bilinçöncesi Nedir?
Bilinçöncesi [preconscious], bilinçte olmayan ancak bastırılmamış olan ve belirli koşullar altında bilince gelebilecek zihinsel içerikleri tanımlar. Freud’un topografik modelinde tanımladığı bilinçöncesi sistem [system preconscious], bilinç ile bilinçdışı arasında yer alan ve zihinsel içeriklerin dikkat yöneltildiğinde bilinçli hâle gelebileceği varsayımsal bir bölgeyi ya da sistemi ifade eder. Bilinçöncesi, ikincil süreç düzenine göre işler. Bu kavram önemlidir…
-
Kateksis (Yatırım, Enerji Yükü) Nedir?
Kateksis [cathexis], bir düşüncenin, duygunun, arzunun, anının, fantezinin ya da bir kişinin zihinsel temsiline yatırılan belli bir miktar ruhsal enerjiyi ifade eder. Kateksis terimi, aynı zamanda belirli bir zihinsel içeriğe ya da etkinliğe yönelik ilgi, dikkat ya da duygusal yatırımın görece yoğunluğu anlamında da kullanılmıştır. Kateksis sözcüğü, Freud’un Almanca Besetzung (kelime anlamıyla “bir şeyin üzerine…
-
Öz-Değeri [Kendilik Değerini] Değerlendirme (9. Bölüm)
Öz-değer [self-esteem], analistlerin zaman zaman sağlıklı narsisizm [healthy narcissism] olarak da adlandırdığı bir başka duygusal yaşantı alanıdır ve insanlar bu alanda çarpıcı biçimde birbirlerinden farklılık gösterirler. Başkalarına ister kısa vadeli ister kapsamlı bir şekilde yardım etmek isteyen herkesin, danışanının bu alandaki bireyselliğini anlaması gerekir. Öz-değeri ne kadar güvenlidir? Ne üzerine kuruludur? Ne tarafından zedelenir? Zedelendiğinde…
-
Netleştirme Nedir?
Netleştirme [clarification], hastanın bilinçli olarak farkında olduğu bir şeyin daha anlaşılır hâle getirilmesini sağlayan, yorumlayıcı olmayan bir terapötik müdahaledir. Genellikle yorumlamaya hazırlık niteliğinde olan netleştirme, en sık kullanılan yorumlayıcı olmayan tekniklerden biridir ve analistin, hastanın davranışları ya da bilinçli, öznel yaşantısı hakkında yönelttiği sorular ya da gözlemler biçiminde gerçekleşir. Netleştirme, hastanın dikkatini kolayca gözlemlenebilir ancak…
-
Yüzleştirme Nedir?
Yüzleştirme [confrontation], hastanın dikkatini, dış gerçekliğin ya da bilinçli benlik yaşantısının kolayca gözlemlenebilir ancak kaçınılan ya da inkâr edilen yönlerine yönelten terapötik bir müdahaledir. Yüzleştirme, çelişkili düşünce ve eylemlerin bilinçli varlığını tanımlamak amacıyla da kullanılabilir. Yüzleştirme ve netleştirme [clarification], yorumlamaya [interpretation] hazırlayıcı müdahaleler olarak kabul edilir. Psikanalitik yüzleştirme, nazikçe ve saldırganlıktan uzak bir şekilde sunulur;…
-
Örgütlenme (Organizasyon) Nedir?
Örgütlenme [organization: organizasyon] kavramı, birden çok bilim alanına aittir. Bu kavram, biyolojik söylemde olduğu kadar sosyoloji ya da psikoloji alanlarında da aynı sıklıkta kullanılır. Örgütlenme düşüncesi genellikle gelişim kavramıyla ilişkilidir. Nörobiyoloji bu bağlamda, insanın sinirsel örgütlenmesini, her biri diğerinin içinde bütünleşmiş şekilde en basit yapılardan en karmaşık yapılara doğru tanımlar. Freud, organizasyon kavramını kullanmış ve…
-
Arzu Nedir?
Arzu [wish], zihinde insan davranışını güdüleyen bilinçdışı bir istek hâlidir. Freud’un zihnin topografik modelinde, arzular, bilinçdışı sistemin [system unconscious] temel zihinsel içerik birimi olarak kavramsallaştırılmıştır. Libido kuramında, arzular içgüdüsel dürtülerin [instinctual drives] türevleri olarak ele alınır. Zihnin yapısal modelinde de, arzular (yine dürtülerin türevleri olarak kavramsallaştırılarak) id’in içeriğini oluşturur. Arzular, savunmalarla birlikte dinamik çatışmanın [dynamic…
-
Enerji Nedir?
Enerji [energy], aynı zamanda Ruhsal Enerji [Psychic Energy) veya Zihinsel Enerji [Psychical Energy] olarak da adlandırılır; fiziksel enerjiye benzetilen varsayımsal ve ölçülebilir bir güçtür. Bu kavram, motivasyonel durumların, duygulanımların [affect] ve diğer zihinsel yaşantıların göreli yoğunluklarını açıklamak için kullanılır. Freud’un zihin kuramında ve erken dönem ego psikologları arasında, ruhsal enerjinin tüm zihinsel etkinliğin arkasındaki güç…