Abreaksiyon Nedir?

Abreaksiyon [boşalım – abreaction] ve katarsis [arınma – catharsis], Breuer tarafından ortaya atılmış ve Freud ile Breuer’in, psikanaliz öncesi dönemde histerik hastaları tedavi ederken kullandıkları terimlerdir. Bu terimler, travmatik bir anıya eşlik eden duygulanımın konuşma yoluyla boşaltılması sürecini tanımlamak için kullanılmıştır. Her ne kadar bu terimlerin önemi daha çok tarihsel bağlamda değerlendirilse de, duygulanımla yüklü anıların geri getirilmesi ve geçmişin duygusal olarak sahici biçimde yeniden ele alınması, psikanalitik sürecin hâlâ değerli yönlerindendir.

Abreaksiyon – Boşalım

Unutulmuş ya da bastırılmış anı ya da deneyimlerin bilinçdışından bilince getirilmesine, eşzamanlı olarak duyguların açığa çıkmasına (release), kaygı ve gerilimin boşalımına (discharge) ilişkin süreç. Psikanalizde, abreaksiyon, bastırılmış olanları bilince getirme, bu sırada duyguları açığa çıkarma ve bunları katartik bir şekilde ortadan kaldırmada kullanılır.

Karakaş, S. (2017). Prof. Dr. Sirel Karakaş Psikoloji Sözlüğü:
Bilgisayar Programı ve Veritabanı – www.psikolojisozlugu.com (sürüm: 5.2.0/2022)

Bu terimlerin ilk kullanımı, “Histeri Üzerine Çalışmalar [Studies on
Hysteria]” (Breuer ve Freud, 1893/1895) adlı eserde yer almıştır. Psikanalizin bu erken döneminde Freud (Breuer’i takip ederek), histerinin -özellikle konversiyon histerisinin- travmatik ve duygulanımla yüklü anıların bastırılmasından kaynaklandığını öne sürmüştür. Bu bastırma, duygulanımın boşaltılmasını engellemekte ve bu duygulanımın fiziksel semptomlara dönüşerek konversiyon [conversion] yoluyla ifade bulmasına yol açmaktadır. Breuer ve Freud, histerik semptomların bu anıların hipnoz yoluyla ya da terapistin yönlendirmesiyle ortaya çıkarılması sayesinde ortadan kaldırılabildiğini gözlemlemişlerdir. Bu sayede anıya eşlik eden duygulanımlar konuşma yoluyla boşaltılabilir (abreksiyon) ve bu sürecin başarılı bir şekilde gerçekleşmesi sonucunda bir katarsis (Yunanca “arınma [purification]” ya da “temizlenme [purging]”) meydana gelir. Bu nedenle Breuer ve Freud, psikanalizin bu öncü terapötik yaklaşımını “katartik yöntem [cathartic method]” olarak adlandırmışlardır.

Freud daha sonra bu tedavi yönteminin sınırlılıklarını kabul etmiş ve patogenez kuramı travmadan çatışmalı dürtülere kaydığında, tedavi yaklaşımı da hipnozdan serbest çağrışım ile aktarım ve direncin analizine evrilmiştir; böylece abreksiyon ve katarsis psikanalizin terapötik etkisinde merkezi bir rol oynamaktan çıkmıştır. 1930’lardan 1960’lara kadar olan dönemde abreksiyon terimi psikanalitik literatürde yer aldığında, genellikle Ferenczi’nin aktif terapisi [active therapy] (Fenichel, 1939b) ya da Alexander ve French’in dinamik psikoterapisi [dynamic psychotherapy] (E. Bibring, 1954) bağlamında yapılan eleştiriler içerisinde yer almıştır.