Düzeltici Duygusal Deneyim Nedir?

Düzeltici duygusal deneyim [corrective emotional experience], Franz Alexander tarafından tanımlanmış olan, terapötik yararın yorumlama yoluyla kazanılan içgörüden ziyade, analistin hastaya yönelik tutumsal ve davranışsal tepkilerine atfedildiği bir tedavi tekniğidir. Hastanın analistle yaşadığı deneyim, çocukluk dönemindeki olumsuz ebeveyn tutumlarına maruz kalmanın sonucu olarak oluşan sağlıksız uyumlanmaları onardığı düşünüldüğünden “düzeltici” niteliktedir. Analistin alışılmış terapötik duruşu, ebeveynlerin orijinal tutumlarından farklı olduğundan, hastanın aktarım beklentileri doğrulanmaz. Ayrıca analist, bu etkiyi kolaylaştırmak amacıyla hastaya karşı özel bir tutum benimseyebilir. Örneğin, hastanın babası göz korkutucu ve eleştirel olduysa, analist hoşgörülü ve cesaretlendirici bir tutum benimseyebilir (Alexander, 1950a). Alexander (Alexander ve French, 1946; Alexander, 1950a), önceki deneyimlerin travmatik etkisini onarmak için düzeltici duygusal deneyimin kullanılabileceğini ilk olarak öne sürmüştür. Bu önerme, tüm psikoterapilerin, hastayı daha elverişli koşullar altında çocuklukta yaşadığı ve sağlıksız bir adaptasyon geliştirdiği duygusal durumlara yeniden maruz bırakarak çalıştığına ilişkin inancından kaynaklanmaktadır.

Düzeltici duygusal deneyim kavramı, 1940’lar ve 1950’lerde ortaya atıldığında önemli ölçüde tartışma yaratmıştır. Ana akım ego psikologları, bu yaklaşımın gerçek bir içsel (intrapsişik) değişime yol açamayacağını öne sürmüşlerdir (Gill, 1954); çünkü bu yaklaşım, aktarımın tam anlamıyla keşfini engellemektedir (Rangell, 1954). Başka bazı kuramcılar ise, düzeltici duygusal deneyim girişimlerinin aslında analistin karşıaktarımını ifade ediyor olabileceğini savunmuşlardır (E. Glover, 1964). Düzeltici duygusal deneyimin uygunluğu üzerine yürütülen tartışma, zamanla psikanaliz ile psikoterapi arasındaki farklara dair bir tartışmaya evrilmiş ve düzeltici duygusal deneyim, psikoterapi alanına itilmiştir. Bu yaklaşım çok az taraftar bulduğu için tartışma zamanla sönmüştür. Ancak bu tartışma, psikanalitik tedavi kuramında hasta ile analist arasındaki duygulanımsal ilişkinin rolü gibi önemli bir meseleye temas etmiştir.

Günümüzde, çoğu kuramsal modele bağlı çalışan analistler, etkili bir psikanalitik tedavinin doğrudan yönlendirilmiş bir düzeltici duygusal deneyimi içermediği, ancak kaçınılmaz olarak çeşitli yararlı duygusal deneyimleri barındırdığı konusunda hemfikirdir. Analistler, bu deneyimlerin doğası ve terapötik sonuca katkıları konusunda farklı kavramsallaştırmalara sahip olsalar da, bir tür düzeltici duygusal deneyimin psikanalitik tedavinin hem doğal hem de önemli bir yönü olduğu konusunda genel bir uzlaşı mevcuttur.