Kategori: Genel

Süperego, zihnin yapısal ya da üç parçalı modelinde yer alan üç failinden [agency] biridir ve genellikle vicdan [conscience] olarak bilinir. Süperegonun işlevleri arasında, kişisel özelliklerden arındırılmış idealler ve ahlaki değerler kümesini içeren ego ideali [ego ideal]; kabul edilemez davranışları durdurmaya çalışan sınırlayıcı bir işlev; ve cezalandırıcı bir işlev yer alır. Süperego oluşumu, ödipus kompleksinin [oedipus…

Tamamını oku

Fantezi [fantasy ya da phantasy], hayal kuran öznenin başrolde yer aldığı, çoğunlukla duygusal olarak yoğun bir durum içeren hayali bir senaryo ya da öyküsel anlatıdır. Fanteziler, motivasyonel durumlar ve savunma düzenekleri tarafından şekillendirilen kendilik [self] ve nesne [object] etkileşimlerini temsil eder. Bu fanteziler tamamen ya da kısmen bilinçdışı olabilir. Bilinçli fanteziler [conscious fantasy], kişinin çeşitli…

Tamamını oku

Yapı [structure] ya da psişik yapı [psychic structure], görece kalıcı, örgütlenmiş bir zihinsel düzenleniş ya da zihinsel işlevler bütünüdür. Psişik yapılar, zihinsel süreçler ve davranışlar akışı içerisinde gözlemlenen süreklilik gösteren örüntülerden hareketle tümdengelimsel olarak çıkarılan kuramsal soyutlamalardır; bu nedenle somutlaştırılmış [reified] ya da kişileştirilmiş [personified] varlıklar olarak ele alınmamalıdırlar. Yapılar, olgunlaşan bünyesel özellikler [constitutional givens]…

Tamamını oku

Savunma [defense], acı verici bir içsel durumu deneyimlemeye karşı korunmak amacıyla kullanılan bilinçdışı bir psikolojik manevradır. Her ne kadar herhangi bir düşüncenin, duygunun ya da davranışın savunma işlevi görebileceği genel olarak kabul edilse de, özgül ve yaygın olarak kullanılan bazı savunma mekanizmaları [defense mechanism] tanımlanabilir. Savunma işlemleri [defensive operation], çocukluk döneminde erken yaşlarda başlar ve…

Tamamını oku

Bölme [splitting], deneyimleyen zihnin bir parçasının iki ya da daha fazla parçaya ayrılma sürecidir. Terimin en yaygın çağdaş kullanımı, Kernberg’in (1966, 1975) çalışmalarında görülür; Kernberg, bölmeyi, sınırda ve diğer ağır psikopatolojilerde gözlemlenen bir savunma [defense] olarak tanımlamıştır. Kernberg, bölmeyi, çelişkili bilinçli yaşantıların (genellikle kendilik ve/veya nesneye ilişkin) yan yana var olduğu, ancak birbirlerini etkilemediği, “karşılıklı…

Tamamını oku

İnkâr [denial], bazen yadsıma [disavowal: ret, tekzip, inkar] olarak da adlandırılır; bireyin, belirli bir gerçekliğin bazı ya da tüm yönlerini reddetmesi yoluyla, bu gerçekliğe eşlik eden acı verici duygulanımları azaltmasına ya da bunlardan kaçınmasına olanak tanıyan bir savunma mekanizmasıdır. İnkâr, dış gerçekliğin bazı yönlerini reddetmek amacıyla kullanılabilir (örneğin, eşi kalp krizi geçirmiş olan bir kişinin,…

Tamamını oku

Metapsikoloji [metapsychology], Freud’un türettiği bir terimdir ve zihnin nasıl işlediğine dair psikanalitik kuramların, genellenebilir ilke ve kavramlar düzeyinde yapılandırıldığı kavramsal bir çerçevedir. Metapsikolojiye dair en geniş bakış açısı [point of view], onu psikanalitik kuramın bütünüyle eşdeğer olarak tanımlayabilir. Metapsikolojiye dair en dar görüş, onu Freud’un “Papers on Metapsychology” (1915g) başlıklı çalışmasında sunduğu zihin kuramıyla özdeşleştirir.…

Tamamını oku

Agency için Redhouse Sözlüğü şu karşılıkları veriyor: i. vasıta, fail; iş, faaliyet; acentalık, vekalet; acenta. Temel Psikanaliz Sözlüğü ise “eyleyenlik” karşılığını kullanırken Psike İstanbul Psikanaliz Derneği “fail”, “temsilci”, “organ” karşılıklarını uygun buluyor. Agency, Psikanalitik Tanı‘da “tesir gücü”, “etkisi olma” ile karşılanıyor. Ben burada agency için, Yavuz Erten’in şurada kullandığı gibi, faillik kavramını kullanacağım I. Faillik…

Tamamını oku

Topografik kuram [topographic theory], Freud’un zihinsel örgütlenmeye ilişkin ilk kuramıdır. Bu kuramda zihin, bilinçdışı [unconscious] , önbilinç [preconscious] ve bilinç [conscious] olmak üzere üç ayrı [agency] ya da sisteme ayrılmıştır ve bu sistemler, bilinçle olan ilişkilerine göre tanımlanır. Bu sistemler ayrıca şu açılardan tanımlanır: zihinsel işleyiş biçimleri (birincil sürece karşı ikincil süreç [primary versus secondary…

Tamamını oku

Çatışma [conflict],ya da intrapsişik/psişe-içi çatışma [intrapsychic conflict], çoğunlukla bilinçdışı düzeyde işleyen; zihinde, karşıt yönelimlere sahip düşünceler, duygular ya da yapılar arasında yaşanan mücadeleyi ifade eder. Buna karşılık, genellikle bilinçli düzeyde deneyimlenen dışsal çatışma [external conflict], bireyle dış dünya arasında -ister kişilerarası ilişkilerde ister toplumun dayattığı talepler biçiminde olsun- ortaya çıkan gerilimleri ifade eder. İntrapsişik/psişe-içi ve…

Tamamını oku