Kendinizle ilgili bir şeyleri -duygu, düşünce, davranış gibi- değiştirmeye niyetlendiniz ve bunun için bir psikolog ile görüşmeye karar verdiniz. Psikolog görüşmesi ile ilgili bazı soruların zihninizi meşgul etmesi gayet doğaldır. Bu yazıda, psikolog desteği almakla ilgili söz konusu soruların cevaplarını bulacaksınız.

Soru ve cevaplara geçmeden önce bazı noktaların altını çizmemize müsaade edin:

• “Psikolog”, psikoterapi hizmeti sunabilmek için gerekli eğitimi almış ve yeterli donanıma sahip bir meslek mensubu, anlamına gelmektedir -bu yazı bağlamında. Türkiye’de birinin psikolog olabilmesi için üniversitelerin “psikoloji” bölümlerinden mezun olması; klinik bir hizmet sunabilmek için de “klinik psikoloji” alanında yüksek lisans eğitimi almış olması gerekir. [Dikkatinizi dağıtmamak için ayrıntılara girmiyoruz.]
• Standart bir “psikolog uygulamaları” söz konusu değildir. Psikologlar, aldıkları eğitime, kullandıkları psikoterapi yaklaşımına, kendi kişilik özelliklerine, hastaların/danışanların özelliklerine vb. bağlı olarak, farklı tutumlar sergileyebilirler. Dolayısıyla, burada okuyacaklarınız, tartışılmaz, kesin bilgiler değil genel geçer bilgilerdir. Bununla birlikte, Psikodinamik Atölye dinamik psikoterapi odaklı bir merkez olduğu için, burada vereceğimiz cevaplar da psikodinamik yaklaşım eğilimli olabilir.

Şimdi sorulara geçebiliriz.

Psikolog ilk seansta/görüşmede ne sorar?

Bize göre psikoterapi, her şeyden evvel bir ilişki, ilk seans da bir karşılaşma olarak düşünülebilir. Yani siz, bir terapötik ilişki için biriyle karşılaşacaksınız ilk seansta.

Psikoterapi, soruları daha çok psikoloğun sorduğu bir süreçtir. Siz, kendisine soru sorulan tarafsınız. Bununla birlikte, siz de psikoloğunuza, süreçle ilgili merak ettiklerinizi sorabilirsiniz. Psikoloğun sorabileceği sorular pek çok açıdan farklılık gösterebilir. Bu farklılık, hem psikoterapi modeliyle hem de psikoloğun mesleki tutumuyla ilgili olabilir. Başka ekollere mensup psikologlar başka sorular sorabileceği gibi aynı ekole mensup psikologlar da başka sorular sorabilirler.

İlk seansta ve tüm psikoterapi sürecinde, siz anlatıcısınız, psikoloğunuz ise dinleyici. Sizin anlatacaklarınız onun merakını etkileyebileceği gibi, onun merak ettikleri, de sizin anlatacaklarınızı etkileyebilir.

Psikologlar, çok genel olarak neleri merak eder, sorar? İşte bazı noktalar:

• Kimsiniz? Psikoloğunuz, kim olduğunuzu merak edebilir. Kim olduğunuzla ilgili şu tür sorular sorabilir size:
  • Doğum tarihiniz nedir?
  • Nerede doğdunuz?
  • Nasıl bir ailede doğdunuz? Doğduğunuz evde (veya yerde) sizden başka kimler yaşıyordu?
  • Çocukken -özellikle ilk beş yıl boyunca- size kim baktı?
  • Aile üyelerinizin (anne, baba, kardeşler, babaanne gibi) özellikleri (yaş, memleket, eğitim düzeyi, meslek gibi) nelerdir?
  • Medeni/ ilişki durumunuz nedir?
  • Şu an nerede, kiminle yaşıyorsunuz?
  • Eğitim düzeyiniz nedir?
  • Ne iş yapıyorsunuz?
  • Bana kendinizi anlatır mısınız? [ Kimsiniz? Terapistiniz, kim olduğunuzu merak edebilir. Kim olduğunuzla ilgili şu tür sorular sorabilir size:
  • Doğum tarihiniz nedir?
  • Nerede doğdunuz?
  • Nasıl bir ailede doğdunuz? Doğduğunuz evde (veya yerde) sizden başka kimler yaşıyordu?
  • Çocukken -özellikle ilk beş yıl boyunca- size kim baktı?
  • Aile üyelerinizin (anne, baba, kardeşler, babaanne gibi) özellikleri (yaş, memleket, eğitim düzeyi, meslek gibi) nelerdir?
  • Medeni/ ilişki durumunuz nedir? [İlişki öykünüzü araştırabilir.]
  • Şu an nerede, kiminle yaşıyorsunuz?
  • Eğitim düzeyiniz nedir? [Eğitim öykünüzü merak edebilir.]
  • Ne iş yapıyorsunuz? [Çalışma öykünüzü merak edebilir.]
  • Bana kendinizi anlatır mısınız? [Bana kendinizden bahseder misiniz? Kimsiniz? Kendinizi nasıl tanımlarsınız?]
• Şikayetiniz/ sorununuz nedir? Yaşadığınız sorunu veya terapiye neyi sorun olarak getirdiğinizi merak edecektir psikoloğunuz. Soracağı sorular, spesifik olarak, anlatacağınız soruna göre değişebilecektir? Tanı ve tedavi odaklı yaklaşımlarda, sorular daha ayrıntılı olabilir. Bu bağlamda sorulabilecek bazı sorular:
  • Sorununuz nedir? [Sizi buraya getiren şey nedir? Bizi bir araya getiren şey nedir? Bana yaşadıklarınızı anlatır mısınız?]
  • Bunu (bu sorunu) ne zamandan beri yaşıyorsunuz?
  • Bunu ilk ne zaman fark ettiniz?
  • Bu sorunla ilgili başka neler fark ediyorsunuz?
  • Bununla ilgili şunları (spesifik durumlar) da yaşıyor musunuz? Şöyle de hissettiğiniz, böyle de davrandığınız oluyor mu?
  • Ailenizde benzer şeyler yaşayanlar var mı?

Bu bölümde, sorununuz/ hastalığınız/ bozukluğunuz enine boyuna araştırılabilir.

• Terapiden beklentileriniz nelerdir?
• Diğer sorular: Her terapistin sormayabileceği, spesifik sorular da sorulabilir size. Mesela:
  • Bana nasıl ulaştınız?
  • Neden başkasıyla değil de benimle görüşmek istediniz?
  • Neden daha önce/ sonra değil de tam şimdi terapi görmek istediniz?
  • Daha önce bir terapi gördünüz mü?