Blog

Metapsikoloji [metapsychology], Freud’un türettiği bir terimdir ve zihnin nasıl işlediğine dair psikanalitik kuramların, genellenebilir ilke ve kavramlar düzeyinde yapılandırıldığı kavramsal bir çerçevedir. Metapsikolojiye dair en geniş bakış açısı [point of view], onu psikanalitik kuramın bütünüyle eşdeğer olarak tanımlayabilir. Metapsikolojiye dair en dar görüş, onu Freud’un “Papers on Metapsychology” (1915g) başlıklı çalışmasında sunduğu zihin kuramıyla özdeşleştirir.…

Agency için Redhouse Sözlüğü şu karşılıkları veriyor: i. vasıta, fail; iş, faaliyet; acentalık, vekalet; acenta. Temel Psikanaliz Sözlüğü ise “eyleyenlik” karşılığını kullanırken Psike İstanbul Psikanaliz Derneği “fail”, “temsilci”, “organ” karşılıklarını uygun buluyor. Agency, Psikanalitik Tanı‘da “tesir gücü”, “etkisi olma” ile karşılanıyor. Ben burada agency için, Yavuz Erten’in şurada kullandığı gibi, faillik kavramını kullanacağım I. Faillik…

Topografik kuram [topographic theory], Freud’un zihinsel örgütlenmeye ilişkin ilk kuramıdır. Bu kuramda zihin, bilinçdışı [unconscious] , önbilinç [preconscious] ve bilinç [conscious] olmak üzere üç ayrı [agency] ya da sisteme ayrılmıştır ve bu sistemler, bilinçle olan ilişkilerine göre tanımlanır. Bu sistemler ayrıca şu açılardan tanımlanır: zihinsel işleyiş biçimleri (birincil sürece karşı ikincil süreç [primary versus secondary…

Çatışma [conflict],ya da intrapsişik/psişe-içi çatışma [intrapsychic conflict], çoğunlukla bilinçdışı düzeyde işleyen; zihinde, karşıt yönelimlere sahip düşünceler, duygular ya da yapılar arasında yaşanan mücadeleyi ifade eder. Buna karşılık, genellikle bilinçli düzeyde deneyimlenen dışsal çatışma [external conflict], bireyle dış dünya arasında -ister kişilerarası ilişkilerde ister toplumun dayattığı talepler biçiminde olsun- ortaya çıkan gerilimleri ifade eder. İntrapsişik/psişe-içi ve…

Ego, zihnin yürütücü (yönetici) aygıtıdır. Zihinsel işleyişte homeostazı [homeostasis] ya da öz-düzenlemeyi [self regulation] sağlama işlevi görür; çatışan güdüler arasında aracılık ederek bunlar arasında uzlaşmalar [compromise] oluşturur. Aynı zamanda, iç dünya [inner world] ile dış gerçeklik [external reality] arasındaki talepler arasında denge kurarak uyum sağlama [adaptation] işlevini yerine getirir. Son olarak ego, tüm zihinsel süreçleri…

Dürtü [drive], psikanalitik literatürde zaman zaman içgüdü [instinct] ya da içgüdüsel dürtü [instinctual drive] olarak da adlandırılsa da, özünde bireyin biyolojik gereksinimlerinden kaynaklanan, süreklilik arz eden içsel bir güdüsel baskının zihinsel temsili olarak tanımlanır; bu baskı zihinsel etkinliği uyarır ve dolayısıyla tüm insan psikolojik yaşantısının temelini oluşturur. Zihne ilişkin bazı kuramsal modellerde (Freud’un özgün modelinde…

Bastırma [repression], zihinsel yaşantıların bilinçli farkındalığa erişimini engelleyen bilinçdışı bir savunma sürecidir [unconscious defensive process]. Bastırma, yargılama ya da kınama gibi bilinçli süreçlerden farklıdır. Aynı zamanda, bir düşünceyi bilinçli ve kasıtlı olarak düşünmemeye çalışma anlamına gelen baskılama [suppression] ile de karıştırılmamalıdır. Geleneksel olarak bastırma, inkâr [denial] (kabul etmeme [disavowal]) ile de ayırt edilir: çünkü inkâr,…

Terapötik etki [therapeutic action], psikanalitik tedavinin terapötik kazanımı nasıl sağladığını açıklayan süreç demektir. Psikanalizin her bir ekolü, zihin [mind] ve patogenez [pathogenesis] modeline örtük biçimde bağlı olan bir terapötik etki kuramı geliştirmiştir. Terapötik etki kuramları, açık biçimde klinik teknik kuramlarıyla ve terapötik sonucun nasıl kavramsallaştırıldığıyla bağlantılıdır. Çağdaş terapötik etki kuramları, temelde yorumun işlevi [function of…

Nesne İlişkileri Kuramı [Object Relations Theory], psikanaliz içindeki başlıca kuramsal yaklaşımlardan biridir ve insan ruhsallığının gelişim ve işleyişini, zihindeki temel yapılar olan nesne ilişkilerinin [object relations] dinamiklerine dayandıran bir kuramdır. Bir nesne ilişkisi [object relation], üç parçadan oluşan intrapsişik bir temsil [intrapsychic representation] ya da yapıdır: bir kendilik temsili [self representation], bir nesne temsili [object…

Derinlemesine çalışma [working through], analitik tedavi sürecinde zorunlu olan bir işlemdir ve bir yorumun yapılmasını, ardından bu yorumun, ilgili meselelerin kendini gösterdiği özgül durumlara tekrar tekrar uygulanmasını kapsayan döngüsel bir süreci ifade eder. Bu tür tekrarlar, analitik çalışmanın tüm alanlarında meydana gelir; belki de en önemlisi, aktarımı [transference] içeren “burada ve şimdi [here and now]”…