Zaman zaman “borderline hastasıyla evlilik” odaklı sorularla karşılaşıyorum. Sorular şu şekilde oluyor:

• Borderline hastasıyla evlilik nasıl olur?
• Borderline kişilik bozukluğuna sahip biri evlenebilir mi?
• Borderline biri, evliliğinde neler yaşar?

Sorulara cevap vermeye çalışmadan önce bazı noktaların altını çizmek isterim:

• Literatürde “borderline hastalığı” diye bir “hastalık” yoktur; borderline kişilik örgütlenmesi ve borderline kişilik bozukluğu terimleri vardır. Bu yüzden, borderline hastasıyla evlilik ifadesi, günlük dilde kullanılsa bile, psikolojik açıdan uygun bir ifade değildir.
• Bir başka açıdan, borderline hastası, kişi tarafında çok etiketleyici, yargılayıcı bir ifade olarak algılanabilir ve incitici olabilir.
• Bir evliliği anlamak için, ilişkinin her iki tarafı da hesaba katılır. Sözüm ona, sadece “borderline hasta” ele alınarak ilişki anlaşılamaz; “Borderline hasta ile evli olan/ evlenmeyi seçen” kişinin de ilişkiye etkisi ele alınmalıdır.

Borderline kişilik bozukluğu (BKB) bütün yakın ilişkileri etkileyebilir ancak evlilik ilişkisi, BKB’den en fazla etkilenen ilişki olabilir. Bir başka açıdan bakarsak, eşlerden birinin veya her ikisinin BKB’ye sahip olduğu evlilikler, son derece çalkantılı, çatışma dolu, işlevsiz, hatta zarar verici olabilir.

ABD’de, medeni durumla ilgili bir çalışmada, yaşları 40 civarında olan BKB’li kişilerin yaklaşık %60’ının evli olduğu görülmüştür. ABD’de, 40 yaş civarında genel evlilik oranı %85’tir. Aynı çalışmada, BKB olan kişilerin boşanma oranları, genel nüfustan daha yüksek bulunmamıştır. 40 yaş civarındaki insanlarda boşanma oranı yaklaşık %35’tir. Farklı olan noktalardan biri şudur: BKB olan kişilerin, boşandıktan sonra yeniden evlenme olasılığı çok daha düşüktür. Bu oran sadece %10’dur.

Araştırmaların dikkat çekici bir başka sonucu şudur: BKB’ye sahip olup da iyileşme gösteren kişilerin, iyileşme göstermeyen kişilere göre, evlenip ebeveyn olma olasılığı daha yüksek, boşanma ve/veya çocuğunun velayetini kaybetme olasılığı daha düşüktür.

Boşanmayı bir başarı kriteri olarak alırsak, yukarıdaki verilere göre, BKB’li kişilerle BKB’li olmayan kişilerin evlilikleri arasında çok da ciddi bir fark bulunmamaktadır. Bununla birlikte bazı soruları dikkate almakta fayda var: Boşanmak veya boşanmamak, bir evliliğin iyiliğiyle ilgili tek ölçüt kabul edilebilir mi? BKB’nin evliliğin kalitesi üzerindeki etkisi ne olabilir?

Taraflardan birinin borderline olduğu evliliklerin kalitesi hakkında sınırlı sayıda araştırma verisi bulunmaktadır. Yapılan araştırmalardan biri, BKB belirtilerinin şiddeti ile evlilik sıkıntısı, evlilik içi şiddet ve evliliğin bozulması arasında pozitif bir ilişki buldu. Bunun anlamı şudur: Bir kişinin BKB belirtileri (terk edilme korkusu, hızlı ruh hali değişiklikleri gibi) ne kadar şiddetli olursa, evliliğinin kaotik ve istikrarsız olma ihtimalinin o kadar yüksek olduğu anlamına gelir.

Başka bir çalışmaya göre, BKB sahibi kişilerin, evlilikte problem çözme ve iletişim becerileri daha düşüktür. Bunun anlamı şudur: BKB’li kişiler, evlilikte karşılaştıkları sorunları çözmekte ve sağlıklı iletişim kurmakta BKB olmayanlara göre daha fazla zorlanıyorlar.

Romantik ilişkiler ve BKB hakkında bazı potansiyel bilgiler sunan daha fazla bilimsel veri var. Araştırmalar, BKB belirtilerine sahip kişilerin, daha fazla stres, daha fazla çatışma yaşadıklarını, romantik ilişkilerinden daha az memnun olduklarını göstermiştir.

Bazı uzmanlara göre evliliğin kalitesi, büyük ölçüde, BKB olmayan eşin kişiliğine bağlıdır. İlginç bir şekilde, BKB semptomları olan kişilerin, aynı zamanda BKB semptomlarını bildiren eşlerle evlenme eğiliminde olduğunu öne süren araştırmalar var –eşleşmeli çiftleşme adı verilen bir fenomen.

Bu, bazı açılardan endişe verici olabilir. Taraflardan sadece birinin borderline kişilik özelliklerine sahip olduğu evliliklerde bile işlerin ne kadar zor olduğunu düşünürsek, iki borderline kişiliğin evliliğinin ne kadar zorlayıcı olabileceğini tahmin edebiliriz.