Blog

Temsil – Representation Bir olayın, canlı ya da cansız bir nesnenin yerine geçen ya da onu temsil eden. Zihinsel temsiller, söz konusu olay ya da nesnenin zihindeki temsilidir. Kendiliğin zihinsel temsili gerçek öze ait olabileceği gibi gerçek-dışı öze de ait olabilir. Karakaş, S. (2017). Prof. Dr. Sirel Karakaş Psikoloji Sözlüğü:Bilgisayar Programı ve Veritabanı – www.psikolojisozlugu.com…

Temsil edilebilirlik [representability], ruhsal aygıtın, bulunmayan bir nesnenin bir imge biçiminde hazır hâle getirilmesini mümkün kılan duyusal bir kapasitesidir. Bu kapasite, halüsinasyon sürecinde, sanatsal yaratımda ve rüya çalışmasında etkin olarak işlev görür; burada gizil ve soyut düşünceler görsel imgeler hâline dönüştürülür. Temsil edilebilirlik kavramı, Sigmund Freud’un Rüyaların Yorumu [The Interpretation of Dreams] (1900a) eserinin “Rüya…

İd (Id), Freud’un yapısal modelinde tanımladığı üzere, dürtüsel itkilerin zihinsel temsillerini içeren zihinsel bir sistem ya da organdır [agency]. Bu modelde, tamamı bilinçdışı olan id’in içeriği, hem kalıtsal yapısal unsurları hem de edinilmiş ve bastırılmış parçaları kapsar. İd’in işleyişi, haz ilkesi [pleasure principle] tarafından yönetilir; serbestçe dolaşan dürtü enerjisiyle [drive energy] çalışır ve birincil süreç…

Ruhsal aygıt [psychic apparatus] (ya da zihin [intellect]) kavramı, Freud’un çalışmalarında en başından itibaren yaygındır (örneğin, 1898 tarihli “Unutkanlığın Ruhsal Mekanizması [The Psychical Mechanism of Forgetfulness]” adlı makalesine bakınız). Bu kavram, o tarihten sonra Freud’un eserlerinde sürekli olarak yer almış ve onun son metinlerinden biri olan Psikanalize Genel Bir Bakışın [An Outline of Psychoanalysis] (1940a…

Nevrotik savunmalar [neurotic defenses], egonun geliştirdiği ve zihinsel yaşama zarar verici olarak değerlendirilebilecek işlemlerdir. Bu savunmaların işlevi, cinsel arzular ve saldırgan eğilimlerle bağlantılı engellenmelerin yol açtığı anksiyeteyi ve suçluluğu önlemektir. Nevrotik savunmalar, duygulanım ile temsil arasındaki bağların karmaşıklığını ve geçirdiği değişimleri açığa çıkarır. Freud, 1896 yılında savunmanın nevrotik psişik mekanizmanın “çekirdeği [core]” olduğunu göstermiştir. Bu…

Psikotik savunmalar [psychotic defenses], gerçeklik ile başa çıkmaya yönelik bilinçdışı ya da az çok bilinçli psişik süreçlerdir. Bu savunmalar, bireyin dış dünya ile ilişkisinde karşılaştığı çatışmalardan kaçınmaya ya da onları sınırlamaya çalışması sırasında, kabul etmeme [disavowal] ya da geri çekilme [withdrawal] biçiminde ortaya çıkar. [Psikotik inkar (psychotic denial) mekanizması için şuraya bakabilirsiniz.] Freud, “Savunmanın Nöro-Psikozları…

Psikoterapi [psychotherapy], sıklıkla bedensel olarak ifade edilen psikolojik sorunların tedavisine yönelik bir yöntemdir. Terapiler çeşitli modellere göre sınıflandırılabilir. Katartik modelde [cathartic model], hastadan konuşması istenir; amaç, acısını dışa vurmak ya da ondan kurtulmaktır. Bu modelde terapist, ifade edilen içeriğin kendisinden ziyade iletişim eylemine öncelik verir. Onarıcı modelde [reparative model], terapist, hastanın maruz kaldığı önyargıları ortadan…

Karşıaktarım [countertransference], ortak odak noktası analistin analitik durum içinde hastaya yönelik hisleri ve tutumları olan, birden çok anlam taşıyan bir terimdir. Tüm psikanalitik kuram okulları bu terimi kullanmakla birlikte, karşıaktarım tanımları arasında dikkate değer farklılıklar bulunmaktadır. Terimin çağdaş kullanımı şunları kapsar: Böylece, karşıaktarımın psikopatolojik mi yoksa normal bir fenomen mi olduğuna ve karşıaktarım duygularının analistin…

Aktarım [transference], psikanalitik süreçte hastanın analiste yönelik bilinçli ve bilinçdışı deneyimidir ve hastanın içselleştirilmiş erken yaşam deneyimleri tarafından şekillendirilir. Aktarım, hem içselleştirilmiş kendilik ve nesne temsillerinin içkin, algısal ve duygulanımsal örgütleyici işlevi olarak, hem de çoklu nedenlerle oluşmuş intrapsişik nesne ilişkileri fantezilerini [fantasy] yeniden canlandırma [revivify / iç dünyada yeniden yaşatmak] ya da eyleme geçirme…

Sahneleme [enactment], psikanalitik tedavi sırasında, hastanın bir aktarım fantezisini ifade etmesinin analistte bir karşıaktarım “eylemi”ni [action] tetiklediği, birlikte inşa edilen sözel ve/veya davranışsal bir deneyimdir. Sahnelemeler, hem hasta hem analist için bilinçdışı anlamlar taşıyan, hasta tarafından bilinçdışı olarak başlatılan ve analistin bilinçdışı bir uyum göstermesiyle gelişen “sembolik etkileşimler”dir [symbolic interactions] (Chused, 1991). Sahnelemeler, hem hastanın…