Paranoid kişilik bozukluğu (paranoid personality disorder) başkalarına karşı yaygın, yersiz kuşkuculuk ve güvensizlik (aşırı kıskançlık, çevresindeki insanların gizli güdülerine, gizli niyetlerine kafayı takma, kullanıldığına inanma, kendi kabahatini üstüne almaktan kaçınma, aldatılma beklentileri, kendi ön yargılarını ve tutumlarını haklı çıkaracak ipuçları bulmak için çevreyi dikkatle tarama, vb.) aşırı duyarlılık (kolayca kırışma ve öfkelenme, pireyi deve yapma, inatlaşma, hemen saldırıya geçme, vb.), duygularda sığlaşma (duygusal soğukluk, mizah duygusundan olduğu kadar şefkat, sevecenlik duygularından yoksunluk), kendi duygularını başkalarına yansıtma, vb. ile tanımlanan bir kişilik bozukluğudur. Bu kişilik bozukluğunu diğer psikotik rahatsızlıklardan ayıran, onlardaki inatçı (kalıcı) kuruntularla halusinasyonların bulunmamasıdır.1
Aşağıdakilerden en az dördünün olması ile belirli olmak üzere, başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlamak gibi, başkalarına karşı genel bir güvensizlik duyma ve kuşkuculuk yaygın örüntüsünün varlığını gerektirir.
1) Başkalarının kendisini sömürdüğünden, kendisine kötülük yaptığından ya da kendisini aldattığından kuşkulanır: Elinizde yeterli kanıt olmadan, başkalarının sizi sömürdüğünden, size kötülük yaptığından ya da sizi aldattığından sık sık kuşkulandığınız olur mu?
2) Kuşkularla uğraşıp durur: Yaşamınızdaki kişilerin size bağlı olup olmadıklarını ya da güvenilir olup olmadıklarını düşünüp durduğunuz oluyor mu?
3) Başkalarına açılmak istemez: Söylediklerinizin size karşı kullanılacağı korkusuyla kişisel ya da özel konularınızı başkalarına açmak istemediğiniz sık sık oluyor mu?
4) Gizli anlamlar çıkartır: İnsanlar, sık sık, sizi aşağılayacak ya da sizin gözünüzü korkutacak şeyler söylüyorlar ya da bu tür davranışlarda bulunuyorlar mı?
5) Sürekli kin besler: Biri sizi aşağılar, incitir ya da size saygısızlıkta bulunursa bağışlamakta çok güçlük çeker misiniz? Sürekli kin besler misiniz?
6) Başkalarının kimi davranışlarını kendisine bir saldırı olarak algılar: Başkalarının kimi sözlerini ya da davranışlarını, kişiliğinize ya da saygınlığınıza bir saldırı olarak algıladığınız sık sık oluyor mu? Bunlara birden öfkeyle karşılık verir ya da karşı saldırıya geçer misiniz?
7) Aldatılmadan kuşkulanır: Bir ilişkide olduğunuz zaman, elinizde bir kanıt yokken, onun sizi aldattığından sık sık kuşkulandığınız olur mu?
Dışlama: Bu bozukluk, yalnızca şizofreni, ikiuçlu bir bozukluk ya da psikoz özellikleri gösteren bir depresyon bozukluğunun gidişi sırasında ortaya çıkıyorsa ve başka bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanabiliyorsa bu tanı konmaz.
Bir cevap yazın