Şemalar

Hastalık ve Tehditlere Karşı Dayanıksızlık (Vulnerability Harm or Illness) Şemasının merkezinde, kişinin önleyemeyeceği, beklenmedik bir felaketin herhangi bir zamanda ortaya çıkmasından duyulan abartılı korku yer alır. Bu şemaya sahip insanlar yaşamlarını, her an bir felaketin çıkmak üzere olduğuna inanarak geçirirler. Dayanıksızlık şemasına sahip kişiler aynı zamanda, ortaya çıkacak felaketle başa çıkamayacaklarına inanırlar. (Bakınız: Şema Nedir?) […]

Bağımlılık/ Yetersizlik (Dependence/ Incompetence) Şeması olan kişilerin temel tutumları çocuksuluk ve savunmasızlıktır. Bunlar başkalarının yardımı olmadan, karar verme, doğru ile yanlışı birbirinden ayırma, gündelik sorunları çözme ve para yönetimi gibi konularda sorun yaşarlar. Bu yüzden pasif ve çaresiz hisseder, çevresinde kendisine destek verecek ve işleri onun adına yapacak birilerini ararlar. Bu şemanın iki temel unsuru […]

Başarısızlık (Failure) Şeması, mutlak anlamda başarısız olduğunuza dair içsel bir inanç taşıdığınız yapıdır. Başarısızlık şemasına sahipseniz, kariyer, para, statü, eğitim ya da spor gibi alanlarda başkalarına (akranlarınıza) oranla başarısız olduğunuza ve bundan sonra da başarısız olacağınıza dair içsel bir inanç taşırsınız. Kendinizi başkalarıyla karşılaştırdığınızda aptal, beceriksiz, yeteneksiz, cahil, düşük seviyede, diğerlerinden daha az başarılı ya […]

Kuşkuculuk/ Kötüye Kullanılma (Mistrust/Abuse) Şemasının en temel göstergesi diğer insanlara güvenmekte zorluk çekmenizdir. Kuşkuculuk ve kötüye kullanılma şemasına sahipseniz başkalarının canınızı yakacağı, sizi küçük düşüreceği, aldatacağı, size yalan söyleyeceği, hile yapacağı veya sizi istismar edeceği beklentisi içerisinde olursunuz. Bu şemaya sahipseniz size yapılan zararın bilerek yapıldığını; haksızlık veya aşırı ihmal sonucu olduğunu düşünürsünüz. Size göre […]

Yapışıklık Şeması aynı zamanda Gelişmemiş Benlik ya da İç İçelik (Enmeshment/ Undeveloped Self) Şeması olarak da isimlendirilir. Bu şemanın temel özelliği, bir veya daha fazla önemli kişiye aşırı duygusal bağlılık ve yakınlık hissetmektir. Aşırı yakınlık hissedilen kişi genellikle ebeveyn, ya da sevgili ve arkadaş gibi bir ebeveyn figürü olabilir. Yapışıklık şemasına sahipseniz bireyselleşmenin ve sosyal […]

Kusurluluk/ Utanç (Defectiveness/ Shame) Şemasına sahipseniz kendinizi bir şekilde kusurlu, hatalı, kötü, istenmeyen, kalitesiz, değersiz, sevimsiz, aşağı veya sevilmez vb. olarak algılarsınız. Buna paralel olarak da kendinizle ilgili hissettiğiniz kronik duygu utanç olur. Yani kendinizden utanırsınız. (Bakınız: Şema Nedir? Şemalar Nelerdir?) Kusurluluk algınızın dayanağı(bu dayanak gerçekçi değildir) çok değişken olabilir. Bazı kusurlarınız açık(bencil olmak; öfkeli […]

Duygusal Yoksunluk (Emotional Deprivation) Şeması, insanların sahip olduklarını fark etmemelerine rağmen, terapistlerin en çok karşılaştıkları şemadır. Bu şemaya sahip insanlar, çoğunlukla yalnızlıktan, duygusal acıdan, boşluk hissinden, anlamsızlıktan, ve üzüntü duygusundan şikayetçi oldukları için terapiye giderler; ancak, çoğunlukla bu duyguların nedenine dair net bir fikir taşımazlar. Duygusal yoksunluk şemasına sahipseniz, temel duygusal ihtiyaçlarınızın, hayatınızdaki önemli insanlar […]

Sosyal İzolasyon/ Yabancılaşma (Social Isolation/ Alienation) Şemasına sahipseniz kendinizi tüm dünyadan ve diğer insanlardan ayrı hissedersiniz. Sebebini tam olarak izah edemeseniz bile diğer insanlardan farklı olduğunuzu düşünürsünüz. Kendinizi bir grubun parçası, bir gruba ait olarak algılayamazsınız. Gruplar söz konusu olduğunda kendinizi izole ya da dışarıda kalmış hissedebilirsiniz. İki kişiyi aşan topluluklarda kendinizi rahatsız hissedebilirsiniz. Sosyal […]

Şema, şema terapinin en temel kavramıdır. Bu makalede, şema terapi literatüründen hareketle, “Şema nedir?” sorusunun cevabını ele amaya çalışacağım. Makalede daha spesifik olarak şu soruların cevaplarını bulabileceksiniz: Şema kelimesinin sözlük anlamı ve literatür anlamı nedir? Şema nelerden oluşur? Şemalar nasıl oluşur ve gelişir? Şemanın önemi (faydası ve zararı) nedir? Şemalar – Jeffrey Young’ın tanımladığı 18 […]

Terk edilme korkusu, hem bireysel hayatı hem de duygusal (romantik) ilişkileri şekillendiren çok önemli bir korkudur. Terk Edilme ve Tutarsızlık (Abandonment/ Instability) Şeması ise, terk edilme korkusunun en önemli psikolojik dinamiklerinden biridir. Bu yazıda, terk edilme şemasıyla ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşabileceksiniz. (Bakınız: Şema Nedir?) Terk Edilme Şeması Nedir? Terk edilme şeması, bağlandığınız veya bağlanacağınız insanların […]